BMGK 1325
BirleÅŸmiÅŸ Milletler 1325 sayılı Güvenlik Konseyi Kararı, silahlı çatışmaların kadınlar ve kız çocukları üzerindeki etkileri, kadınların barışın saÄŸlanmasındaki rolü, barış ve çatışma çözme süreçlerinin toplumsal cinsiyet boyutlarına dikkat çekerek, kadınların çatışmaların önlenmesi, yönetilmesi ve çözülmesiyle ilgili ulusal, bölgesel ve uluslararası kurum ve mekanizmalarda, tüm karar alma düzeylerinde daha fazla temsil edilmelerini saÄŸlamayı amaçlar.
Bu kararı destekleyen ve 1325’ten sonra çıkmış tamamlayıcı kararlarla beraber, 1325 kararının en önemli özelliklerinden biri, kadın sivil toplumunun, BirleÅŸmiÅŸ Milletleri barış ve güvenlik alanındaki rollerinin tanınması için zorlamış olmasıdır. Karar, “önleme”, “katılım”, “koruma” ve “rahatlama ve iyileÅŸme” olmak üzere dört ana ayaktan oluÅŸur.
Dört ana ayaktan biri olan “önleme”nin (prevention) anlamı, kadınlara yönelik cinsel ve cinsiyet temelli ÅŸiddetin önlenmesidir. Çatışan iki taraf arasında iliÅŸki kurma ve arabuluculuk rollerinde kadınların rolünü artırarak kadınların çatışmayı önlemeye katkısı da vurgulanmaktadır. Kararın ikinci ayağı “koruma” dır (protection). Kadınların ve çocukların insan haklarını korumak ve desteklemek ve fiziksel emniyetlerini, saÄŸlık ve ekonomik güvenliklerini saÄŸlamayı kapsamaktadır. Çatışma sırasında devlet ya da devlet dışı aktörlerin kadınlara yönelik cinsel/cinsiyet temelli ÅŸiddet ve özellikle tecavüzlerinden kadınları korumak özel bir önem taşımaktadır. Kararın üçüncü ayağı ise “katılım”dır (participation). Kadınların karar alma süreçlerinin her aÅŸamasında; ulusal, bölgesel ve uluslararası kurumları; çatışmayı önleme, yönetme ve çözümleme gibi mekanizmaları; barış görüÅŸmelerini; barış operasyonlarında asker, polis ve sivil olarak ve aynı zamanda BM özel temsilcileri olarak katılımını içerir. Kararın son ayağını ise “barış inÅŸası ve iyileÅŸme” (peace building, relief and recovery) oluÅŸturur. Burada önemli olan, çatışma sonrası dönemin bir fırsat olarak kullanılarak, kadınların ve kız çocuklarının özel ihtiyaçları ve önceliklerini dikkate alarak, kadınların katılımını ve cinsiyet eÅŸitliÄŸini artırmaktır.
